Aleyna Sevim – Kalkınma İçin İnovasyon Derneği’nin “Tarımsal Değerler Zincirleri Analiz Raporu” depremin tarımsal üretimdeki etkilerini gözler önüne serdi. Raporda depremlerin 11 ilde 14 milyonun üzerinde kişiyi doğrudan ve dolaylı etkilediği kaydedilirken 3.3 milyondan fazla insanın da evsiz kaldığı belirtildi. Raporda, Dünya Bankası’nın depremin yarattığı maddi hasarı 34.2 milyar dolar olarak açıkladığı, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığının sektörel bazda iyileştirme ve yeniden yapılanma maliyetlerini göz önüne alarak yaptığı hesaplamalara göre depremin Türkiye ekonomisine yükünün 103.6 milyar dolar olduğu, tarım sektörüne verdiği zararın ise 24.2 milyar TL olduğu aktarıldı.
Payı yüzde 15’ti
Rapora göre deprem bölgesinde Türkiye’nin toplam tarımsal üretiminin yüzde 15.3’ü gerçekleşiyordu. Depremler tarımsal üretime zarar verirken, iş gücü ve hayvan kayıplarının yanı sıra önemli ölçüde makine, malzeme ve ekipman hasarına da yol açtı, pazara erişimde de zorluklara neden oldu.
Pamuk ve badem
Raporda pamuğun tarımsal üretimin yanı sıra hammadde olarak da kullanıldığı sektörler sayesinde önemli geçim kaynağı olduğu ifade edilirken, depremlerin büyük çoğunluğu Kırıkhan ve Antakya’da olan (toplam 76 adet) çırçırlama ve pres fabrikalarında ciddi zarara yol açması sebebiyle resmi hasar tespit sonuçları tamamlanmamış olan ilin çırçırlama kapasitesinin yüzde 50’den fazla düştüğü öngörüldü. Adıyaman, 2022 yılında Türkiye’nin toplam badem üretiminin yüzde 17.8’ini karşılamıştı. Deprem dolayısı badem üreticilerinin il dışına geçici göçü, bahçelerin ihtiyaç duyduğu gübreleme, ilaçlama ve yabancı otla mücadele gibi bakım işlemlerinin zamanında yapılamamasına yol açtı.
Ürünler depremden etkilenen üreticilerden alınacak
Dernek Direktörü Doğan Çelik’in sunumuyla gerçekleştirilen toplantıda, Hatay, Adıyaman ve Kahramanmaraş için tarımda yaşanan kaybın belirlenmesi ve afetten etkilenen üreticilerin pazar erişiminde güçlendirilmesine destek amacıyla derneğin hayata geçirdiği ‘Sosyal Zincir Projesi’ de anlatıldı. Projeyle depremden etkilenen üreticilere destek olmak üzere, sivil toplum, özel sektör ve kamu sektörünün sosyal satın alma hareketi çevresinde toplanması hedefleniyor. Sosyal Zincir, toplumsal açıdan etkilenen grupların satın alma faaliyetleri yoluyla desteklenmesine katkıda bulunurken, farklı sektörlerin ihtiyacı olan ürün ve hizmetleri üreten yerel üreticileri, küçük ve orta ölçekli işletmeleri tedarik zincirine dahil etmeyi amaçlıyor.
Alabalıkta yüzde 40’a yakın kayıp öngörülüyor
Kahramanmaraş, Türkiye’nin alabalık üretimi yapılabilecek su yüzeyinin yüzde 1.93’üne sahip. Raporda depremin alabalık yetiştiriciliğinde en fazla kuluçkahane ve büyüme tesislerine hasar verdiği belirtilirken, üretimde yüzde 40’a yakın kayıp yaşanmasına sebep olacağı öngörüldü.
Süt ürünlerinde üretim düşebilir
Rapora göre süt hayvancılığı, acil müdahale edilmesi alanlardan birisi olarak öne çıkıyor. Yereldeki mandıralarda hasar oluşması, soğuk hava sistemlerinin enerji ihtiyacının karşılanamaması ve yerel pazarda göç gibi sebeplerden kaynaklanan süt toplama tedarik zincirlerinde büyük aksaklıkların, önümüzdeki yılda deprem bölgesinde süt ürünleri üretimini düşürebileceği aktarıldı.
