Son dönemde NATO ülkelerinin savunma harcamaları konusundaki sert çıkışıyla yeniden gündeme gelen eski ABD Başkanı Donald Trump’ın, görevde olduğu dönemde Birlik’le ilgili çok daha radikal kararlar alma niyetinde olduğu öğrenildi. Trump’ın 2018 yılında Brüksel’de düzenlenen NATO zirvesinde, ABD’nin İttifak’tan ayrılacağına dair bir açıklama yapmak üzere olduğu ve son anda ikna edildiği ortaya çıktı.
‘TARİH YAZALIM MI’
Amerikan Washington Post gazetesinin Trump’ın o dönemki Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton’dan aktardığı olaya göre, Trump liderler toplantısının hemen öncesinde Bolton’ı yanına çağırarak, “Burada tarih yazıp NATO’dan çıkalım mı” diye sordu. Dönemin ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ile birlikte Trump’a bu yönde bir çıkış yapmaması için yalvaran Bolton, eski başkana, “Sınırları zorlayın ancak aşmayın” dediğini aktardı. O tarihte Trump’ın bunu yapmadığını söyleyen Bolton, “Trump hiçbir zaman NATO’dan ayrılma arzusunu kaybetmedi” diyerek tekrar seçilmesi halinde “İttifak’ı öldürmenin yollarını arayacağı” görüşünde.
TEK TEK ŞİKÂYET ETMİŞ
Eski ABD Başkanı’nın NATO’ya yönelik sert çıkışları yeni değil. Daha aktif siyasete atılmadığı 1987 yılında bile CNN’de katıldığı Larry King’in programında “ABD’nin NATO’ya diğer ülkelere kıyasla orantısız harcamalar yaptığını” söyleyen Trump, hem 2016’da başkan seçilmesinden önce hem de başkanlığı sırasında bu söylemini sürdürdü. Bolton’ın gündeme getirdiği NATO zirvesinde de toplantının ana gündem maddeleri Ukrayna ve Gürcistan olmasına rağmen Trump’ın konuyu yine savunma harcamalarına getirdiği belirtilirken, bu konuda şikâyetçi olduğu ülkelerin devlet başkanlarını tek tek saydığı öğrenildi. Trump, geçtiğimiz günlerde de bütçelerinin yüzde 2’sini savunma harcamalarına ayırmayan NATO ülkelerini korumayacağını ve hatta Rusya’yı saldırmaları için teşvik edeceğini söylemişti.
YENİDEN SEÇİLİRSE İTTİFAK’A NE OLACAK
5 Kasım seçimlerinde ABD Başkanı Joe Biden’a galip gelerek başkan seçilmesi ihtimalinin ABD’nin NATO müttefiklerinde de endişeye yol açtığı bildiriliyor. Bazı Avrupalı yetkililer Trump’ın çıkışlarını “pazarlık etme yöntemi” olarak değerlendirse de Bolton aynı fikirde değil. Trump’ın eski danışmanı, “Kimse bunları Trump’tan benim dinlediğim şekilde duymadı” diyerek, eski başkanın söylediklerinde ciddi olduğunu savunuyor. ABD Kongresi’nin geçen yıl geçirdiği bir yasayla NATO’dan ayrılma kararının Senato’nun 3’te 2 çoğunluğu tarafından onaylanması zorunluluğu getirilerek, bu karar başkanların inisiyatifinden çıkarıldı. Yine de Trump’ın farklı yollarla ABD’nin NATO’daki etkinliğini azaltma yoluna gidebileceği değerlendiriliyor.
DEĞİŞİM ÇAĞRISI
Özellikle Trump’ın olası ikinci döneminde Bolton ve Pence gibi dengeleyici isimler yerine aşırılıkçı siyasetçilere kabinesinde yer vermesinin radikal kararların önünü açabileceği endişesi var. Eski başkana yakın isimlerin olası Trump yönetiminde ABD’nin Avrupa’da konuşlu asker sayısını düşürmesine yönelik çalışmalar yaptığı biliniyor. Ayrıca Trump’ın kampanya ekibi, Oval Ofis’teki ikinci dönem için “NATO’nun amacı ve misyonunda temel değişikliklerin değerlendirilmesi” çağrısı yapıyor. ABD’den gelecek bu yönde adımların Rusya ve Çin’i cesaretlendirmesinden korkuluyor.
